Το ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας πρόκειται να συνεχίσει τη λειτουργία του Εθνικού Θεματικού Δικτύου “ΕΛΙΑ”, για το σχολικό έτος 2022-2023.
- Σκοπιμότητα λειτουργίας του Δικτύου
Η ανάγκη γνωριμίας με την ελιά και τον πολιτισμό της και η κατανόηση του ρόλου της, όχι μόνο στη
Μεσσηνία, αλλά σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο και στις υπόλοιπες μεσογειακές χώρες.
Η ανάδειξη του διαχρονικού ρόλου της στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική εξέλιξη μιας περιοχής με
στόχο την αειφορία. - Τίτλος και Θεματικές Ενότητες του Δικτύου
Τίτλος Εθνικού Θεματικού Δικτύου: «ΕΛΙΑ»
Θεματικές Ενότητες
• ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Καλλιέργεια ελιάς, ο ελαιώνας ως οικοσύστημα, ποικιλίες ελιάς, ο ρόλος της
ελιάς στην οικονομία του τόπου, τακτικές καλλιέργειας και συγκομιδής, ασθένειες, βιοκαλλιέργεια.
Περιγραφή και χρήση ελαιώνων, τοπικά προβλήματα παραγωγής και τιμής διάθεσης προϊόντων,
λιπάσματα, φυτοφάρμακα, απόβλητα ελαιοτριβείων, κ.λπ.
• Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ: Ιστορικά – μυθολογικά στοιχεία, η ελιά στην Αρχαιότητα, στο Βυζάντιο,
στην Τουρκοκρατία, στη λατρεία, στην παράδοση, στη λαϊκή τέχνη κ.λπ., καταγραφή υπεραιωνόβιων
ελαιόδεντρων
• ΥΓΕΙΑ: Ποιότητα ελαιολάδου, γευσιγνωσία, χαρακτηριστικά του ποιοτικού προϊόντος, ο ρόλος της
διαδικασίας παραγωγής – αποθήκευσης- τυποποίησης, σύγκριση με άλλα φυτικά έλαια, βρώσιμη
ελιά, μεσογειακή διατροφή, φαρμακευτικές και καλλυντικές ιδιότητες- αρώματα, συνταγές
μαγειρικής –ζαχαροπλαστικής κ.λπ.
Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούνται οι δράσεις:
• ΣΧΟΛΑΤΣΙΟ: Η δράση γίνεται σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Οργανισμό «Δρόμοι της Ελιάς», υπό
την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και με την υποστήριξη του Διεθνούς
Συμβουλίου Ελαιολάδου (International Olive Oil Council / COI). Τα ίδια τα παιδιά καλούνται να
επιλέξουν κάποια από τα προτεινόμενα προϊόντα ελιάς, να δημιουργήσουν το δικό τους κολατσιό
(σχολατσιό), να κάνουν τις προτάσεις τους για ένα νόστιμο και υγιεινό κολατσιό και να αιτιολογήσουν
την επιλογή τους. Για το φετινό έτος θα υλοποιηθεί και εκδήλωση για μαθητές/τριες και γονείς για
την προετοιμασία υγιεινού κολατσιού με τη συνεργασία τοπικών φορέων.
• ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Στο πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας μεσογειακών χωρών, το ΚΕΠΕΑ
Καλαμάτας έχει οριστεί ως Info Point (Σημείο Ενημέρωσης) για την προώθηση της Μεσογειακής
Διατροφής και των τοπικών αγροτικών προϊόντων (στην προκειμένη περίπτωση της ελιάς), με στόχο
την ευαισθητοποίηση στη Μεσογειακή Διατροφή (έργο MedDiet – Mediterranean Diet Info Point
project). Επίσης για την προώθηση της Μεσογειακής Διατροφής και των προϊόντων ελιάς και λαδιού,
το ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας συνεργάζεται και με το Μανιατάκειο Ίδρυμα (μετά την από 16/11/2010
απόφαση της UNESCO για την εγγραφή και την από 4/12/2013 για επανεγγραφή της Μεσογειακής
διατροφής στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της
Ανθρωπότητας και την ανακήρυξη της Κορώνης Μεσσηνίας σε Εμβληματική Κοινότητα).
• ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΥΠΕΡΑΙΩΝΟΒΙΩΝ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΩΝ: Η καταγραφή περιλαμβάνει:
▪ την καταγραφή, φωτογράφιση και ταυτοποίηση υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων
▪ την καταγραφή και συγκέντρωση των πιθανών μύθων, θρύλων ή ιστοριών που
υπάρχουν, σχετίζονται με τα ελαιόδεντρα και προέρχονται από τη λαϊκή παράδοση
ή τη βιβλιογραφία
▪ τη δημιουργία χάρτη υπαίθριων μουσείων με τα εκθέματα in situ, ο οποίος θα
εμπεριέχει στοιχεία και πληροφορίες για τα ελαιόδεντρα και ό,τι σχετίζεται με αυτά.
▪ την καταγραφή και διάσωση του γενετικού υλικού ελληνικών ποικιλιών ελιάς ως
έκφραση της υποχρέωσης της παρούσας γενιάς να μεταφέρει στις επερχόμενες
γενιές το περιβάλλον και το φυσικό κεφάλαιο του πλανήτη. Η δράση συνδυάζεται με
την εξέταση του γενετικού υλικού των δέντρων από συνεργαζόμενο φορέα (Α.Τ.Ε.Ι.
Καλαμάτας).
▪ την κατάθεση πρότασης στο Συμβούλιο της Ευρώπης, σε συνεργασία με τον
Πολιτιστικό Οργανισμό «Δρόμοι της Ελιάς», για την αναγνώριση μονοπατιών και
διαδρομών που χαράχτηκαν με βάση τις καταγραφές υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων.
▪ την αναγνώριση μονοπατιών και διαδρομών που χαράχτηκαν με βάση τις
καταγραφές υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων, στο πλαίσιο των δράσεων του Δικτύου.
Έχει ήδη αναγνωρισθεί η δράση ως παράδειγμα καλής πρακτικής στην UNESCO, σε
συνεργασία με τη Δ/νση Νεότερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής
Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.
▪ τη δημιουργία και τεχνική υποστήριξη ενοποιημένης και ολοκληρωμένης
πλατφόρμας, η οποία θα έχει τη δυνατότητα να καταγράφει δεδομένα και
πληροφορίες προερχόμενα από το Δίκτυο «Ελιά» και τις καταγραφές υπεραιωνόβιων
ελαιόδεντρων με στόχο την προβολή και ανάδειξη των μονοπατιών με τα
υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα αλλά και τη δυνατότητα επεξεργασίας και εμπλουτισμού
της πληροφορίας αυτής, ώστε να γίνεται μια αναλυτική, δομημένη και χρηστική
παρουσίαση στους τελικούς χρήστες. Τα μονοπάτια με τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα
θα αποτελούν τον πυρήνα της πλατφόρμας με τα βασικά δεδομένα, από τα οποία
προκύπτει όλη η πληροφορία που θα παρουσιάζεται σε διαδραστικό χάρτη.
• Αξιοποίηση αποτελεσμάτων ΜΑΘΗΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ που διενεργήθηκε μέσω του Δικτύου ΕΛΙΑ,
κατά το σχολικό έτος 2021-22, εγκεκριμένο από ΙΕΠ (Απόσπασμα Πρακτικού 53/07-10-2021 του
Ι.Ε.Π.,) με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των νέων σε θέματα ιστορίας, πολιτισμού,
προστασίας του περιβάλλοντος και εκπαίδευσης για την αειφορία - Σκοπός και στόχοι του Δικτύου
3α. Σκοπός του δικτύου είναι:
Η συνεργασία μεταξύ σχολείων της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών, που θα συμβάλλει στην ανάδειξη των
ζητημάτων που αφορούν στην ελιά, από την παραγωγή έως την κατανάλωση στο πλαίσιο της αειφορίας.
3β. Στόχοι:
Γενικοί: - Η στήριξη των σχετικών με τις θεματικές ενότητες του Δικτύου προγραμμάτων Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης των σχολείων και των εργαστηρίων δεξιοτήτων (θεματική Φροντίζω το Περιβάλλον), με
κατάλληλο έντυπο και ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό. - Η ανάπτυξη οριζόντιας επικοινωνίας και σύνδεσης μεταξύ των μελών του Δικτύου.
- Η προώθηση της συμμετοχής σε κοινές περιβαλλοντικές δράσεις.
- Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο Δίκτυο και η συμμετοχή τους σε πιλοτικές
καινοτόμες δραστηριότητες. - Η ανάπτυξη συνεργασιών με τις τοπικές κοινωνίες π.χ. Τοπική Αυτοδιοίκηση, Υπηρεσίες,
Επαγγελματικές Οργανώσεις, Σύλλογοι και Φορείς, αλλά και Οικολογικές Οργανώσεις, τοπικές,
εθνικές και διεθνείς, ενώσεις πολιτών, κ.ά. - Η συνεργασία μεταξύ των μελών του Δικτύου για την παραγωγή και αναπαραγωγή έντυπου και
ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού. - Η ευαισθητοποίηση για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
- Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών.
- Η προαγωγή και η ανάπτυξη της Εκπαίδευσης για την Αειφορία στα σχολεία.
- Η συνειδητοποίηση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς, η προώθηση της ιδέας της ειρηνικής
συνύπαρξης και η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.
Ειδικοί:
- Η γνωριμία με τα βιοτικά και αβιοτικά στοιχεία του ελαιώνα, και τις διαφοροποιήσεις τους από
περιοχή σε περιοχή και από χώρα σε χώρα. - Η συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με την καλλιέργεια της ελιάς
και τη διαχείριση των προϊόντων και των υποπροϊόντων της. - Η αναγνώριση της συμβολής της ελαιοκαλλιέργειας στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας.
- Η καταγραφή των κοινών χαρακτηριστικών στη διαχείριση των προϊόντων ελιάς μεταξύ των
ελαιοπαραγωγικών χωρών. - Η προώθηση των προϊόντων ελιάς ως βασικού στοιχείου διατροφής και προστασίας της υγείας.
- Η ένταξη της μεσογειακής διατροφής στις διατροφικές συνήθειες.
- Η διευκόλυνση της επικοινωνίας σχολείων και κοινωνικών φορέων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
- Η οργάνωση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των τοπικών κοινωνιών Ελλάδας και
εξωτερικού. - Η καταγραφή υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων, και η δημιουργία χάρτη υπαίθριων μουσείων με τα
εκθέματα in situ, ο οποίος θα εμπεριέχει στοιχεία και πληροφορίες για τα ελαιόδεντρα και ό,τι
σχετίζεται με αυτά. - Αντικείμενο και μεθοδολογία της εργασίας:
• Βιωματική προσέγγιση (εκπαιδευτικές επισκέψεις, παρατηρήσεις, μετρήσεις, δραστηριότητες πεδίου,
παιδαγωγικά παιχνίδια)
• Διεπιστημονική θεώρηση (Ιστορία, Βιολογία, Οικολογία, Χημεία, Κοινωνιολογία, Οικονομία,
Πολιτισμός κ.λπ.)
• Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία (τοπική αυτοδιοίκηση, ιδρύματα, σύλλογοι, ειδικοί επιστήμονες,
απλοί πολίτες, υπηρεσίες, Μ.Μ.Ε., ΤΕΙ, ΑΕΙ)
• Ομαδική εργασία (με βάση τις ανάγκες του προγράμματος και τα ενδιαφέροντα των παιδιών)
• Ελευθερία στην επιλογή των υποθεμάτων, που έχουν σχέση με την ευρύτερη θεματολογία του
Δικτύου, ανάλογα με τα τοπικά περιβάλλοντα και τα ενδιαφέροντα των μαθητών
• Δημοκρατική επεξεργασία διαφορετικών απόψεων (ενθάρρυνση του σεβασμού της άλλης άποψης,
σύγκριση απόψεων, κριτική σκέψη)
• Σύνθεση, συμπεράσματα, προτάσεις
• Υλοποίηση δράσεων με στόχο την Αειφορία (προγράμματα Π.Ε., σεμινάρια, ημερίδες) - Διάρκεια και χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης
Το Δίκτυο λειτουργεί από το 2003 έως σήμερα με επιτυχή πορεία. Η διάρκειά του θα ανανεωθεί για το
σχολικό έτος 2022-2023. - Συμμετοχές
6α. Σχολικές Μονάδες
Ενδεικτικά αναφέρονται οι συμμετοχές των σχολικών μονάδων την τελευταία τριετία:
Σχολικά έτη 2019-22: 29 σχολικές μονάδες, 63 εκπαιδευτικούς και 794 μαθητές/τριες. Επιπλέον, στην
τελευταία δράση του Δικτύου (Πανελλήνιος Μαθητικός διαγωνισμός : «ΜΟΡΙΑΣ ’21 Τα δέντρα μιλούν για το
’21») έλαβαν μέρος 433 μαθητές/τριες από 40 σχολικές μονάδες.
Μετά την έγκριση θα γίνει εκ νέου πρόσκληση προς τις σχολικές μονάδες της χώρας και της ομογένειας.
6β. Συνεργαζόμενα Κ.Ε.ΠΕ.Α.
Κ.Ε.ΠΕ.Α. Άμφισσας, Αργυρούπολης, Βάμου, Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου, Ευεργέτουλα Λέσβου,
Καστρίου, Κισσάβου-Ελασσόνας, Μεσολογγίου, Μολάων, Νάουσας, Πεταλούδων Ρόδου, Ποροΐων,
Σικυωνίων, Στυλίδας-Υπάτης
6γ. Συνεργαζόμενες Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Δ.Δ.Ε.: Αχαΐας, Α’ Ανατολικής Αττικής, Αχαΐας, Γ’ Αθήνας, Δράμας , Ημαθίας, Κεφαλληνίας Μαγνησίας,
Μεσσηνίας
Δ.Π.Ε. : Δυτ. Αττικής, Αιτωλ/νίας, Ανατ. Αττικής, Αργολίδας, Δυτικής Θεσσαλονίκης, Δωδεκανήσου, Ηλείας,
Λακωνίας, Μεσσηνίας
6δ. Συνεργαζόμενοι φορείς
• Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.Α.Γ.Ε.) – Ινστιτούτο Ελαίας & Oπ/κων Καλαμάτας
• Επιμελητήριο Μεσσηνίας (Εμπορικό Τμήμα)
• Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας
• Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου
• Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδας (Τμήμα Μεσσηνίας)
• Μανιατάκειο Ίδρυμα
• «Μουσείο της Ελιάς», Σπάρτη
• Πανεπιστήμιο Πατρών
• Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου – Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών
και Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων
• Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου – τμήμα Φιλολογίας
• Παραγωγοί πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα Μεσσηνίας
• Πολιτιστικός Οργανισμός «Δρόμοι της Ελιάς»
• Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Άμφισσας, Τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης
• Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πελοποννήσου (Καλαμάτας), Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας και
Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής – Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων
• Τμήμα Γεωπονίας Α.Π.Θ.
• Τμήμα Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας – ΕΛΓΟ Δήμητρα
• Υπουργείο Πολιτισμού – Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής
Κληρονομιάς
• Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο – Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας – ΕΛΚΕ
• Νοσοκομείο Καλαμάτας – Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας
Δείτε στο συνημμένο περαιτέρω πληροφορίες: