Η λειτουργία του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που συντονίζει το Κ.Ε.ΠΕ.Α.
Μολάων, με θέμα: «Κάστρο: Ο τόπος το ορίζει και ο άνθρωπος το χτίζει» θα συνεχιστεί και για το σχολικό έτος 2022-2023.
Κομβικός Σκοπός του Δικτύου είναι:
- Η γνωριμία των μαθητών/τριών με τον τόπο τους μέσα από τα μνημεία του πολιτισμού και της
ιστορίας τους, Η κατανόηση της συμβολής τους στην εξελικτική πορεία της κοινωνικής και
οικονομικής ζωής της πατρίδας μας, - Η καλλιέργεια του σεβασμού και της προστασίας των μνημείων του πολιτισμού ως σημάδια
σύνδεσης με τις ρίζες τους.
Τίτλος και θεματικές ενότητες του Δικτύου
Ο τίτλος του θεματικού Δικτύου είναι «Κάστρο: Ο τόπος το ορίζει και ο άνθρωπος το χτίζει» και οι
θεματικές ενότητες περιλαμβάνουν:
• Καταγραφή οχυρωματικού δικτύου της περιοχής
• Ιστορικό υπόβαθρο των κάστρων και ο ρόλος τους στην περιοχή
• Γεωμορφολογία της περιοχής και αλληλεπίδραση ανθρώπου-φύσης
• Πολεοδομικός σχεδιασμός. Δομή της πόλης, οχύρωση, οργάνωση οικισμών
• Αρχιτεκτονική κτισμάτων, υλικά κατασκευής, εναρμόνιση με το φυσικό τοπίο
• Ενεργειακές ανάγκες, διαχείριση νερού, βιοκλιματικά κτίρια, αποχέτευση
• Παραγωγή, εμπόριο, οικονομία, επαγγέλματα
• Κοινωνική ζωή, ήθη και έθιμα, αξίες, πανηγύρια, κοινωνικές συναναστροφές
• Λατρεία, τόποι λατρείας, κτίσματα λατρείας, εικαστική –αρχιτ/κή μελέτη κτισμάτων
• Πρακτικές αειφορικής διαχείρισης και αξιοποίησης των κάστρων
• Επανάχρηση υλικών
• Καλλιτεχνική αξιοποίηση του θέματος
• Αειφορική διαχείριση των κάστρων΄
• Τοπικά προϊόντα, brand name
Σκοποί και στόχοι του Δικτύου
Σκοπός - Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας για το θέμα των κάστρων μέσα από
τις συνεργασίες και τις συμπράξεις σχολείων. - Η απόκτηση γνώσης ότι η έννοια των αλλαγών στο χωροχρόνο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την
περιβαλλοντική συνείδηση. - Η δημιουργία ενός κοινού συστήματος αξιών για την προστασία, την ανάδειξη κα την κοινή
αντιμετώπιση των προβλημάτων.
Στόχοι
Γενικοί: - Η επιστημονική και μεθοδολογική –παιδαγωγική στήριξη των σχετικών προγραμμάτων
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων με παραγωγή κατάλληλου υλικού - Η ανάπτυξη οριζόντιας επικοινωνίας και σύνδεσης μεταξύ των μελών του δικτύου, επικοινωνία των
σχολείων της χώρας μέσω ενός κοινού θέματος μελέτης. - Η προώθηση της συμμετοχής σε κοινές περιβαλλοντικές δράσεις, διασύνδεση μέσω συμπράξεων των
σχολείων, κοινών περιβαλλοντικών δράσεων, εκδόσεων κ.α. - Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο δίκτυο και η συμμετοχή τους σε καινοτόμες
δράσεις. - Η ανάπτυξη συνεργασιών με τις τοπικές κοινωνίες
Ειδικοί: - Η κατανόηση της αλληλεξάρτησης μεταξύ φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος
- Η γνωριμία με χώρους οι οποίοι διατηρούν την ιδιαιτερότητά τους και αντιστέκονται στην
πολιτιστική αφομοίωση - Η γνώση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνθηκών, οι οποίες οδήγησαν στη
δημιουργία αυτών των αμυντικών οικισμών και η αντιπαραβολή προς τις σύγχρονες. - Η σύγκριση της σχέσης του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον σε προγενέστερες εποχές και
στη σύγχρονη εποχή - Η δημιουργία ενός κοινού πλάνου μελέτης και ενός κοινού συστήματος αξιών για την προστασία
και ανάδειξη των αμυντικών οικισμών. - Η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της φαντασίας μέσα από την τέχνη
- Ανάπτυξη πρωτοβουλιών και προτάσεων ανάδειξης του τοπίου με προοπτικές ανάπτυξης του
τόπου. - Καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος
- Ανάπτυξη κριτικής σκέψης
Αντικείμενο και μεθοδολογία
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Μελέτη οχυρωματικού οικισμού
Φυσικό περιβάλλον
Γεωμορφολογία (θέση οικισμού), υψόμετρο, προσανατολισμός, κλίμα, χλωρίδα, πανίδα, φυσικοί πόροι
(πρώτες ύλες, πόροι διαβίωσης, πηγές ενέργειας).
Πολιτισμικό περιβάλλον ( άνθρωπος)
Ιστορία, παραδόσεις, αρχιτεκτονική, σύστημα εκμετάλλευσης φυσικών πόρων, οικονομία-παραγωγικό
σύστημα, κοινωνική οργάνωση. Αξίες, ιδέες, αρχές που σχετίζονται με τη στάση του ανθρώπου στο φυσικό
περιβάλλον. Αειφορία και σύγχρονη κοινωνία
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - Η διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση ενός οχυρωματικού οικισμού άρρηκτα δεμένου
με το φυσικό περιβάλλον. - Το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία με την επισήμανση του τοπικού περιβάλλοντος των
μαθητών και της θετικής παρέμβασης του ανθρώπου στη φύση - Ανάπτυξη πρωτοβουλιών για την αειφορική διαχείριση των κάστρων σήμερα
- Ομαδική εργασία, πνεύμα συνεργασίας και αποδοχής των άλλων
Κάθε ομάδα έχει ως αντικείμενο μελέτης κάποια από τις θεματικές που έχουν οριστεί. Ωστόσο το δίκτυο είναι
ανοιχτό σε επιλογή υποθεμάτων και αφήνει ελεύθερο τον εκπαιδευτικό και τους μαθητές για τον τρόπο
επιλογής, επεξεργασίας και παρουσίασης του υλικού ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και τα
τοπικά περιβάλλοντα. Ο σκοπός άλλωστε είναι η προσέγγιση του θέματος με διαφορετικές οπτικές.
Διάρκεια και χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης
Η διάρκεια συμμετοχής των σχολείων στο Δίκτυο είναι δύο με τρία (2- 3) έτη προκειμένου να υλοποιηθούν οι
διάφορες φάσεις εξέλιξης του Δικτύου (προεργασία, δηλώσεις συμμετοχής, συντονιστικές και επιμορφωτικές
συναντήσεις εκπαιδευτικών, συμπράξεις σχολείων, εκπαιδευτικό υλικό, έκδοση υλικού, αξιολόγηση κ.α.).
Συμμετοχές
Το Δίκτυο λειτουργεί για δύο τριετίες από το 2009. Έχει μεγάλη δυναμική και ο αριθμός των σχολείων που
εντάσσονται σε αυτό συνεχώς αυξάνεται.
Κατά τη σχολική χρονιά 2020-21 συμμετείχε στον εορτασμό των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση και
δημιούργησε ξεχωριστή ιστοσελίδα όπου αναρτήθηκαν οι εργασίες των σχολείων που συμμετείχαν.
Επιμόρφωση
Το Κ.Ε.ΠΕ.Α. Μολάων με συνεχή σεμινάρια επιμορφώνει τους εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν στο Δίκτυο ή
προτίθενται να συμμετάσχουν. Τα σεμινάρια αυτά διοργανώνονται κατά κύριο λόγο στην έδρα του Κ.Ε.ΠΕ.Α.
ή σε άλλους νομούς της χώρας σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης των νομών αυτών
προκειμένου να έχουν επιμόρφωση όσο το δυνατόν περισσότεροι εκπαιδευτικοί.
Ενδεικτικοί τίτλοι των θεματικών σεμιναρίων του Κ.Ε.ΠΕ.Α. Μολάων:
-Προσεγγίζοντας τα κάστρα. Ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο με τις αισθήσεις
-Πεθαίνουν τα κάστρα; Πρακτικές για την αειφορική διαχείριση των κάστρων σήμερα.
-Κάστρα και πραγματείαι: Περιβάλλον και προϊόντα τότε και σήμερα.
-Περιβάλλον και ιστορία στα κάστρα του Αιγαίου.
-Πολιτιστικά μνημεία, περιβάλλον και αειφορία
Εκπαιδευτικό υλικό
Το Κ.Ε.ΠΕ.Α. Μολάων υποστηρίζει με εκπαιδευτικό υλικό εγκεκριμένο από το Ι.Ε.Π. τους εκπαιδευτικούς και
τους μαθητές που συμμετέχουν στο Δίκτυο. Εκτός από το έντυπο υλικό παρήγαγε και το καινοτόμο χωροευαίσθητο παιχνίδι «Αν…στη Μονεμβασιά» το οποίο υλοποιείται στο χώρο του κάστρου Μονεμβασίας με
φορητές συσκευές.
Αξιολόγηση
Το Κ.Ε.ΠΕ.Α. Μολάων ακολουθεί όλες τις φάσεις της αξιολόγησης σύμφωνα με τις παιδαγωγικές αντιλήψεις.
Προγνωστική αξιολόγηση (τι γνωρίζουμε και τι θέλουμε να μάθουμε), διαμορφωτική (πως το κάναμε) και
τελική (τι μάθαμε, αν επιτεύχθηκαν οι στόχοι μας). Επίσης το Κ.Ε.ΠΕ.Α. Μολάων εφαρμόζει και ποιοτική
ανάλυση των στοιχείων που συγκεντρώνει από τις αξιολογήσεις των συμμετεχόντων στο Δίκτυο.