Το Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία ΚΕΠΕΑ Καστοριάς ιδρύθηκε το 1995 (ΥΑ Γ2/3219/1995), στελεχώθηκε το 1996 και από το 1997 λειτουργεί βάσει προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Δήμου Καστοριάς.

Βασική επιδίωξη της ίδρυσης και λειτουργίας του είναι η ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση μαθητών, εκπαιδευτικών και της τοπικής κοινωνίας σε θέματα περιβαλλοντικής πρακτικής, ώστε να αναπτυχθούν γνώσεις, στάσεις και συμπεριφορές που θα συμβάλλουν στην προστασία της οικολογικής ισορροπίας, στην ποιότητα ζωής και στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το ΚΕΠΕΑ στελεχώνουν εκπαιδευτικοί Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπαίδευσης, που αποσπώνται με απόφαση του Περιφερειακού Διευθυντή Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Μακεδονίας και η λειτουργία του χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους, με ενδιάμεσο φορέα το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης (Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ.).

Οι κτηριακές εγκαταστάσεις του ΚΕΠΕΑ (κεντρικό κτήριο ΚΕΠΕΑ & ξενώνας για τη φιλοξενία μαθητών και εκπαιδευτικών) παραχωρούνται από τον Δήμο Καστοριάς. Από το 2005, το Κ.Π.Ε. στεγάζεται στο Περιβαλλοντικό Πάρκο του Δήμου Καστοριάς, στη νοτιοδυτική όχθη της Λίμνης της Καστοριάς. 

• 

• 

Για την επίτευξη των στόχων του, το ΚΕΠΕΑ Καστοριάς:

– υλοποιεί προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ημερήσιας και τριήμερης διάρκειας, με μαθητικές ομάδες Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπαίδευσης και προγράμματα άτυπης, εξωσχολικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για ομάδες νέων,

– υποστηρίζει τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των σχολείων της περιοχής ευθύνης του ΚΕΠΕΑ σε συνεργασία με τους Υπεύθυνους Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Σχολικών Δραστηριοτήτων,

– δημιουργεί εκπαιδευτικό και ενημερωτικό υλικό, έντυπης και ψηφιακής μορφής,

– οργανώνει και πραγματοποιεί επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπαίδευσης και επιμορφωτικές – ενημερωτικές δράσεις για άλλες ομάδες πολιτών, σε συνεργασία με κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς, 

– συνεργάζεται με επιστημονικά ιδρύματα, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, με στόχο την επιστημονική ενημέρωση, έρευνα και τεκμηρίωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αλλά και την ανάπτυξη από κοινού εκπαιδευτικών δράσεων,

– συμβάλλει στην προώθηση της έρευνας στον χώρο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια συναφούς αντικειμένου.

Σημείο αναφοράς των εκπαιδευτικών και επιμορφωτικών δράσεων του ΚΕΠΕΑ αποτελούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τοπικού φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Η Λίμνη της Καστοριάς, Προστατευόμενη Περιοχή του Δικτύου Natura 2000 και χαρακτηρισμένη ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, διακρίνεται για τη διαχρονική παρουσία του ανθρώπου, από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα (Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού, 5.500 π.Χ.). Μια σχέση ανθρώπου – λιμναίου περιβάλλοντος που διαμόρφωσε και εξακολουθεί να διαμορφώνει τον τοπικό πολιτισμό και να προβάλλει ζητήματα αειφορικής διαχείρισης. Η ίδια η πόλη, έδρα του ΚΕΠΕΑ, με το ιστορικό περιβάλλον της και τον μνημειακό της πλούτο προσδίδει επιπρόσθετες δυνατότητες για τη διαμόρφωση αξιών σε θέματα διατήρησης και διαχείρισης της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς.

Στην ευρύτερη περιοχή, άλλα υδατικά οικοσυστήματα (Πηγές Αλιάκμονα) και δασικά οικοσυστήματα των βουνών Βέρνου και Γράμμου (δάση μαύρης πεύκης, αμιγή δάση οξιάς, δάση βελανιδιάς, παρόχθια δάση κ.ά.) επίσης προσφέρουν πεδία μελέτης και αφορμές ευαισθητοποίησης. 

Κεντρικοί θεματικοί άξονες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΚΕΠΕΑ είναι η τοπική βιοποικιλότητα και η άγρια ζωή, τα λιμναία και δασικά οικοσύστημα, η βιώσιμη διαχείριση των ενεργειακών πόρων, η κλιματική αλλαγή, η αλληλεπίδραση φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος και η ανάδειξη της αξίας της πολιτισμικής κληρονομιάς, οι σχολικές αυλές ως χώροι βιωματικής μάθησης και προώθησης αειφορικών πρακτικών, η αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών στην εκπαίδευση για το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το ΚΕΠΕΑ Καστοριάς συντονίζει δύο Εθνικά Θεματικά Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης:

– «Λίμνες: Πηγές Έμπνευσης για Προγράμματα Π.Ε.» (έτος ίδρυσης: 1999),

– «Βιοποικιλότητα: Το Εργαστήρι της Ζωής» (έτος ίδρυσης: 2003)

και συμμετέχει με ρόλο κομβικού συντονιστή σε Σχολικά Δίκτυα Π.Ε. που συντονίζουν άλλα ΚΕΠΕΑ της χώρας.