Σύντομη περιγραφή του Δικτύου
Κύριο θέμα του Εθνικού Θεματικού Δικτύου του Κ.Ε.ΠΕ.Α. Μακρινίτσας είναι «Τα βότανα στη ζωή μας».
Το Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Π.Ε. με τίτλο: «Τα βότανα στη ζωή μας», ιδρύθηκε με την Υ.Α. του ΥΠ.Π.Ε.Θ με αρ.
Πρωτ. 11487/Δ2/ 25-01-2016 για τα σχολικά έτη 2015-2016, 2016-2017 και 2017-2018. Επίσης, εγκρίθηκε η
ανανέωση της λειτουργίας του για το σχολικό έτος 2018-19 με την Υ.Α. του ΥΠ.Π.Ε.Θ με αρ. Πρωτ.
Φ7/ΑΚ/58670/Δ7/12-4-2019, για το σχολικό έτος 2019-2020 με την Υ.Α. του ΥΠ.Π.Ε.Θ με αρ. Πρωτ.
Φ7/ΕΠ/197443/1350/Δ7/8-01-2020 για το σχολικό έτος 2020-21 με την Υ.Α. του ΥΠ.Π.Ε.Θ με αρ. Πρωτ. Φ7/ΕΠ
/146290/154123/Δ7/ 11-11-20, η οποία ανακοινοποιήθηκε με την Υ. Α. Φ7/ΕΠ /40157/89192/Δ7/22-7-2021 και
για το σχολικό έτος 2021-22 με την Υ.Α. του ΥΠ.Π.Ε.Θ με αρ. Πρωτ. Φ7/ΕΠ/83022/85919/Δ7/ 12-07-2022.
Τα βότανα είναι ένα σημαντικό στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, καθώς το Πήλιο έχει μια
πλούσια βοτανολογική χλωρίδα. Είναι στενά συνδεδεμένα με τον τρόπο ζωής και την υγεία των κατοίκων της
Μακρινίτσας, αφού η θεραπευτική χρήση τους ξεκινά από τη μυθολογία, όπως αναφέρεται στους σχετικούς με
τον Κένταυρο Χείρωνα μύθους, και συνεχίζεται μέχρι τη σημερινή εποχή. Επιπλέον, το εμπόριο βοτάνων
αποτελεί μέσο βιοπορισμού για μεγάλο μέρος των κατοίκων της περιοχής και το δίκτυο προσφέρει μια
ευκαιρία ανάδειξης των τοπικών προϊόντων και της τοπικής αγοράς. Επίσης, τα βότανα έχουν συνδεθεί με τον
λαϊκό πολιτισμό, καθώς υπάρχει πλήθος μύθων και παραδόσεων γύρω από αυτά, από την αρχαιότητα μέχρι
σήμερα.
Επιπρόσθετα, το άρθρο 2, παρ.1 του ν. 1650/1986 (ΦΕΚ 160/τ.Α΄) περί προστασίας του περιβάλλοντος, ορίζει
ότι «περιβάλλον είναι το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται
σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων,
την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες».
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, το Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Κ.Ε.ΠΕ.Α.
Μακρινίτσας «Τα βότανα στη ζωή μας» αποτελείται από τις εξής θεματικές ενότητες:
Ως γενικός τίτλος του Δικτύου προτείνεται ο εξής: «Τα βότανα στη ζωή μας». Ακολουθώντας πιστά τις αρχές της
Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη και έχοντας υπόψη την Υ. Α. με αριθμό πρωτοκόλλου 126889/Γ7 που
εκδόθηκε στις 11-9-2013, ως θεματικές ενότητες για μελέτη από τις περιβαλλοντικές ομάδες προτείνονται οι
εξής:
1η ενότητα μελέτης: Βότανα και στοιχεία βοτανικής
α. Διαχωρισμός αυτοφυών και καλλιεργούμενων βοτάνων
β. Μορφολογία βοτάνων
γ. Χημική σύσταση-δραστικά συστατικά των βοτάνων
δ. Καταγραφή και μελέτη τοπικών βοτάνων
2η ενότητα μελέτης: Η φαρμακευτική και καλλυντική χρήση των βοτάνων
α. Τρόποι χρήσης και δράση των βοτάνων στη θεραπεία διαφόρων
παθήσεων του ανθρώπου
β. Καλλυντικές χρήσεις των βοτάνων
γ. Ιστορική και παραδοσιακή διαδρομή της χρήσης των βοτάνων για
θεραπευτικούς σκοπούς
3η ενότητα μελέτης: Βότανα και διατροφή
α. Συνδυασμοί βοτάνων και τροφών
β. Συνταγές με βότανα
4η ενότητα μελέτης: Βότανα και απασχόληση
α. Καλλιέργεια βοτάνων
β. Συλλογή βοτάνων
γ. Διατήρηση βοτάνων
δ. Εμπόριο βοτάνων και οι νόμοι που το διέπουν
ε. Βότανα και βιομηχανία
4
5η ενότητα μελέτης: Βότανα και παγκόσμιος πολιτισμός
α. Μύθοι και δοξασίες για τα βότανα, στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες
β. Έθιμα και παραδόσεις για τα βότανα στον κόσμο
6η ενότητα μελέτης: Βότανα και τέχνες
Η θεματική των βοτάνων ως έμπνευση στις καλές τέχνες
Σκοπός του Δικτύου είναι:
• Η δυνατότητα μελέτης φυσικών και ανθρωπογενών στοιχείων του περιβάλλοντος,
• η δυνατότητα μελέτης των βοτάνων και της χρήσης τους σε διάφορα σημεία της Ελλάδας,
• η ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων/ουσών στο θέμα της προστασίας των βοτάνων,
• η καλλιέργεια της έννοιας της αειφορίας και
• η ευκαιρία μελέτης τρόπων ζωής και στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού.
Στόχοι του δικτύου είναι:
• Η απόκτηση γνώσεων για τις θεραπευτικές και καλλυντικές χρήσεις των βοτάνων.
• Η ανάληψη ομαδικών ερευνών και η κριτική αποτίμηση της ιστορικής και παραδοσιακής
διαδρομής της χρήσης των βοτάνων για θεραπευτικούς σκοπούς.
• Η κατάταξη των βοτάνων με βάση τα ειδικά χαρακτηριστικά τους.
• Η παρατήρηση των βοτάνων στο φυσικό τους περιβάλλον.
• Η ευαισθητοποίηση στο θέμα της προστασίας των βοτάνων και μέσα από αυτήν στην
έννοια της αειφορίας.
• Η απόκτηση γνώσεων για τη χρήση των βοτάνων στη διατροφή.
• Η καταγραφή παραδοσιακών συνταγών με βότανα από τις περιβαλλοντικές ομάδες.
• Η γνωριμία με τους τρόπους καλλιέργειας βοτάνων, ένα νέο πεδίο εναλλακτικών
καλλιεργειών.
• Η εξαγωγή συμπερασμάτων, μέσω της έρευνας, για την αναγκαιότητα αυτού του νέου
είδους καλλιεργειών, καθώς και για τις προοπτικές που αυτό προσφέρει.
• Η απόκτηση πρακτικής εμπειρίας μέσα από τη δημιουργία σχολικού βοτανόκηπου, ο
οποίος ενισχύει την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και το σεβασμό στο
επάγγελμα του αγρότη.
• Η έρευνα για την επίδραση της καλλιέργειας βοτάνων στο περιβάλλον.
• Η απόκτηση γνώσεων για τη συλλογή και τη διατήρηση των βοτάνων, το εμπόριο βοτάνων
και τη χρήση τους στη βιομηχανία.
• Η γνώση για την επίδραση των βοτάνων στον πολιτισμό, η γνωριμία με τους μύθους τους
σχετικούς με τα βότανα, όπως και με τις παραδόσεις και τα έθιμα που σχετίζονται με
αυτά.
• Η κριτική αποτίμηση αυτών των πολιτισμικών στοιχείων και η προσπάθεια εξαγωγής
συμπερασμάτων για τους λόγους δημιουργίας των σχετικών παραδόσεων και μύθων.
• Η σύγκριση μύθων και παραδόσεων για τα βότανα στις διάφορες χώρες και η προσπάθεια
εξαγωγής συμπερασμάτων για τις ομοιότητες και τις διαφορές στον τρόπο ζωής και
σκέψης των διαφόρων λαών που αντικατοπτρίζουν.
• Η αναζήτηση πληροφοριών για κάθε θέμα σχετικό με τα βότανα σε βιβλιοθήκες και στο
Διαδίκτυο.
• Η καλλιέργεια της επικοινωνίας ανάμεσα σε μαθητές και ερευνητές που έχουν τα ίδια
επιστημονικά ενδιαφέροντα, καθώς και με εμπόρους και καλλιεργητές βοτάνων.
Αντικείμενο του δικτύου είναι η συμπλήρωση μιας βάσης δεδομένων που θα περιλαμβάνει όσον
το δυνατόν περισσότερα βότανα και πληροφορίες για τις περιοχές που φύονται, για τις χρήσεις
5
τους, την επαγγελματική ενασχόληση με αυτά, καθώς και τα πολιτισμικά στοιχεία με τα οποία
συνδέονται.
Το συγκεκριμένο θέμα μελέτης προσφέρεται ιδιαίτερα για διεπιστημονική και διαθεματική
μελέτη ενώ βασίζεται στη βιωματική προσέγγιση των βοτάνων από την περιβαλλοντική ομάδα.
Η περιβαλλοντική ομάδα είναι ελεύθερη να επιλέξει τη θεματική ενότητα που ταιριάζει με τα
ενδιαφέροντα της αλλά και με τα κατά τόπους σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα. Κάθε
σχολείο μπορεί να μελετήσει τα βότανα της περιοχής του, την κάθε είδους σχέση των κατοίκων
με αυτά, την αναγκαιότητα της περιοχής για νέες καλλιέργειες, καθώς και τους μύθους, τις
παραδόσεις και τα έθιμα της περιοχής τους σε σχέση με τα βότανα. Η έρευνα των ομάδων μπορεί
να πάρει τη μορφή project και να σχετιστεί με διάφορους τομείς των προγραμμάτων σπουδών
της κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας.
Τεχνικά Χαρακτηριστικά του Δικτύου
Η διάρκεια ανανέωσης της λειτουργίας του Δικτύου προτείνεται να είναι για το σχολικό έτος 2022-2023, λόγω
της πληθώρας του υπό μελέτη υλικού, καθώς στη χώρα μας υπάρχει πλήθος βοτάνων, που από την αρχαιότητα
μέχρι σήμερα χρησιμοποιούνται ποικιλότροπα. Για την καλύτερη γεωγραφική εξάπλωση του Δικτύου αλλά και
για πρακτικούς λόγους συνεργασίας και επικοινωνίας προτείνονται η Συντονιστική Επιτροπή και η
Αναπληρωματική Συντονιστική Επιτροπή, οι οποίες περιγράφονται εντός του συνημμένου:
