Το ΚΕΠΕΑ Αρχανών – Ρούβα – Γουβών λειτουργεί από τον Δεκέμβριο του 2003 και βρίσκεται στις Επάνω Αρχάνες Ηρακλείου Κρήτης, 15km από το Ηράκλειο, στο παλαιό κτίριο Δίας και τον νέο χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Αρχανών – Αστερουσίων. Βρίσκεται δίπλα στο βουνό Γιούχτας και κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους της μινωικής εποχής. Στον Γιούχτα, με ψηλότερη κορυφή τα 811 μέτρα, έχουν καταγραφεί 360 είδη χλωρίδας από τα οποία 18 είναι ενδημικά της Κρήτης ή της Ελλάδας. Σαράντα περίπου είδη πουλιών έχουν παρατηρηθεί, από τα οποία, πολλά είναι σπάνια ή/και απειλούμενα. Όλη η περιοχή περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000 και θεωρείται «Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά» (ΣΠΠ). Προστατεύεται επίσης ως «Αρχαιολογικός Τόπος» και «Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους».

Το ΚΕΠΕΑ Αρχανών είναι δομή του Υπουργείου Παιδείας, ανήκει διοικητικά στην Περιφερειακή Δ/νση Εκπαίδευσης Κρήτης και οι κτιριακές εγκαταστάσεις του στον Δήμο Αρχανών – Αστερουσίων, μετά από δεκαπενταετή σύμβαση με το Υπουργείο Παιδείας. Η χρηματοδότηση γίνεται από το ΙΝΕΔΙΒΙΜ – ΕΣΠΑ στο πλαίσιο υλοποίησης της Πράξης «ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΚΠΕ) – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» και από κρατικούς πόρους.  

Στελεχώνεται με μόνιμους εκπαιδευτικούς διαφόρων ειδικοτήτων της Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπ/σης, μετά από αξιολόγηση των προσόντων τους. Αυτοί/ές απαρτίζουν  την Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΕΠΕΑ, η οποία σχεδιάζει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Π/Θμιας και Δ/θμιας Εκπ/σης και οργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια, δράσεις και ημερίδες για εκπαιδευτικούς σε θέματα εκπαίδευσης για την Αειφορία. Επίσης, παράγει εκπαιδευτικό υλικό με ποικίλες θεματικές ενότητες που σχετίζεται με την ευρύτερη περιοχή εμβέλειάς του και στοχεύει στην προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος και της Εκπαίδευσης για την Αειφορία. 

Τα επιμορφωτικά σεμινάρια αφορούν θέματα προστασίας της βιοποικιλότητας, εξοικονόμησης νερού, διαχείρισης απορριμμάτων, αειφόρου τουρισμού, τοπικών καλλιεργειών, πολιτισμού και αρχαιολογικών μνημείων, διατροφής και υγείας όπως επίσης και πολλών επίκαιρων περιβαλλοντικών προβλημάτων. Στόχος όλων αυτών είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, η ενεργός συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε βιωματικές δραστηριότητες σύμφωνα με τις αρχές και τους στόχους της εκπαίδευσης για την Αειφορία. 

Η εμβέλεια του κέντρου καλύπτει με προτεραιότητα ολόκληρη την  Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου, την περιφέρεια Κρήτης και πολλές περιοχές της νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας σύμφωνα με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας.  Είναι συγχωνευμένο ΚΕΠΕΑ, γιατί μετά το 2011 και λόγω οικονομικής κρίσης τα τρία ΚΠΕ της Περιφερειακής ενότητας του Ηρακλείου στη Γέργερη (ΚΠΕ Ρούβα – Δήμος Γόρτυνας), στις Γούβες (ΚΠΕ Γουβών, Δήμος Χερσονήσου) και στις Αρχάνες (ΚΠΕ Αρχανών, Δήμος Αρχανών – Αστερουσίων) συγχωνεύτηκαν σε ένα, με έδρα τις Αρχάνες. 

Η παιδαγωγική ομάδα συνεργάζεται με Πανεπιστήμια, κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς και δομές, Περιφέρειες, Δήμους, Μουσεία και ειδικούς επιστήμονες με κοινό στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης συμμετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα με θέματα εκπαίδευσης για το περιβάλλον, την υγεία και τον πολιτισμό.  

Σκοπός της συμμετοχής όλων στα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΚΕΠΕΑ Αρχανών είναι να συνειδητοποιήσουν τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και να ευαισθητοποιηθούν για τα προβλήματα που συνδέονται με αυτό. Να διαμορφώσουν νέες στάσεις, νέες αξίες, αλλαγή συμπεριφοράς και να αποκτήσουν περιβαλλοντική αειφορική συνείδηση. Να αποκτήσουν υπεύθυνη συμπεριφορά στις καθημερινές ατομικές τους συνήθειες, αλλά και στην ευρύτερη γνωριμία με το φυσικό, ανθρωπογενές και πολιτιστικό περιβάλλον. Από τη λειτουργία του ΚΕΠΕΑ υπάρχουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών της τοπικής κοινωνίας (μαθητές-γονείς-οικογένεια).  Συμπερασματικά το ΚΕΠΕΑ Αρχανών προωθεί: 

α) την απόκτηση νέων γνώσεων στους μαθητές, την ευαισθητοποίηση  και την καλλιέργεια δεξιοτήτων σχετικά με το περιβάλλον, όπως επίσης και την ανάπτυξη στάσεων με στόχο την ενεργό συμμετοχή στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και 

β) την επιμόρφωση και ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε θέματα Εκπαίδευσης για την Αειφορία, ώστε να μπορέσουν να μεταφέρουν τις γνώσεις αυτές στους μαθητές τους και να αξιοποιήσουν το υπάρχον εκπαιδευτικό υλικό. γ) επιπλέον, αξιοποιεί το τοπικό περιβάλλον ως «αφορμή» για την προσέγγιση τοπικών, εθνικών και παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων και με τις εκπαιδευτικές – επιμορφωτικές του δράσεις αναδεικνύει βιώσιμες επιλογές ανάπτυξης