Το ΚΠΕ Λαυρίου ιδρύθηκε το 2005 και βρίσκεται στην πόλη του Λαυρίου σε κτίρια του Τεχνολογικού και Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου (ΤΠΠΛ). Συγκεκριμένα, στεγάζεται σε δύο διατηρητέα κτίρια, στον παλιό ξενώνα και στο κτίριο ‘Ρολόι’: το πρώτο χρησιμοποιείται και από το ΚΠΕ ως ξενώνας, όπως και στο παρελθόν, αλλά και ως χώρος εκπαίδευσης για τις ανάγκες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ενώ στο δεύτερο βρίσκονται τα γραφεία της Παιδαγωγικής Ομάδας.

Το ΚΠΕ Λαυρίου αναπτύσσει εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις που απευθύνονται σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και στην ευρύτερη τοπική κοινωνία. Συγκεκριμένα, ασχολείται με:

1. Τον σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον, τα περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής, τις αειφορικές επιλογές διαχείρισής του περιβάλλοντος και την αναγκαιότητά τους για τη βιώσιμη ανάπτυξη της κοινωνίας.

2. Την οργάνωση και υλοποίηση σεμιναρίων και ημερίδων για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών των δύο σχολικών βαθμίδων. Οι δράσεις αυτές υλοποιούνται με τη συνεργασία και τη συμμετοχή των Υπευθύνων Π.Ε. της Αττικής συνήθως, αλλά και επιστημόνων και ειδικών από πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα, ΜΚΟ και άλλους φορείς. 

3. Την οργάνωση και υλοποίηση ημερίδων για την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας, συνήθως σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς (π.χ. Δήμο Λαυρεωτικής, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, κ.α.).

Το ΚΠΕ έχει σχεδιάσει και υλοποιεί δέκα μονοήμερα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται στους μαθητές της Αττικής και ένα τριήμερο πρόγραμμα που απευθύνεται σε μαθητές που φοιτούν σε σχολεία των νομών εμβέλειας του ΚΠΕ. Τα τελευταία χρόνια τα μονοήμερα εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρονται στον μαθητικό πληθυσμό έχουν αυξηθεί συμπεριλαμβάνοντας νέες θεματικές και μεθοδολογίες. Θεωρούμε ότι ένας μεγάλος παράγοντας έμπνευσης και επιτυχίας του ΚΠΕ αποτελεί το Λαύριο και η ενδοχώρα του, η Λαυρεωτική, που μας παρέχουν ποικίλα ερεθίσματα για να θίξουμε τόσο περιβαλλοντικά προβλήματα που ξεφεύγουν από τον τοπικό ορίζοντα (βιομηχανική ρύπανση, απορρίμματα, εξάντληση φυσικών πόρων, δασικές πυρκαγιές, καταστροφικές ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο δασικό και θαλάσσιο οικοσύστημα, κ.α.) αλλά και να αναδείξουμε την ομορφιά και την ιδιαιτερότητα του περιβάλλοντος, φυσικού και ανθρωπογενούς (χλωρίδα Εθνικού Δρυμού Σουνίου, γεωποικιλότητα και γεώποτοι, διατήρηση αρχιτεκτονικού αποθέματος και βιομηχανικής κληρονομιάς, το λιμάνι ως μοχλός αειφορικής ανάπτυξης, κ.α.).   

Η Λαυρεωτική βρίσκεται στη ΝΑ Αττική και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μεταλλευτικές περιοχές της Ελλάδας. Στον τόπο αυτό έδρασε από την προϊστορική εποχή ο άνθρωπος, πότε συμβιώνοντας αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον και πότε κυριαρχώντας στη φύση και αντλώντας πόρους μέχρι εξαντλήσεως από αυτήν. Το βασικό χαρακτηριστικό της περιοχής είναι το πλούσιο υπέδαφος σε μεταλλεύματα και ορυκτά, τα οποία ο άνθρωπος αναζήτησε και εξόρυξε από το 3500 π.Χ. και εξής. Οι γεωλόγοι στις μέρες μας έχουν εντοπίσει πάνω από 700 διαφορετικά ορυκτά, ωστόσο τα ορυκτά του αργύρου, του μολύβδου, του σιδήρου, του χαλκού και του ψευδαργύρου ήταν αυτά που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον διαχρονικά και έτυχαν της μεγαλύτερης εκμετάλλευσης. 

Ο σημερινός Εθνικός Δρυμός Σουνίου (ΕΔΣ) αποτελεί μια προστατευόμενη περιοχή μεγάλης φυσικής, γεωλογικής, ιστορικής και αισθητικής αξίας, και καταλαμβάνει ένα μεγάλο κομμάτι της Λαυρεωτικής (35.000 στρέμματα). Υπήρξε σε δυο διαφορετικές ιστορικές περιστάσεις πεδίο εντατικής εκμετάλλευσης του υπεδάφους με εκτεταμένες υπόγειες και επίγειες κατασκευές: κατά την αρχαιότητα, τον 5^ο – 4^ο αι. π.Χ. όταν η Αθήνα βρισκόταν στο απόγειο της δύναμης της και ξανά προς τα τέλη του 19^ου αι. με βασικό μοχλό ανάπτυξης την Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου. Τα υπόγεια έργα συμπεριλαμβάνουν μεταλλευτικές στοές και πηγάδια ενώ τα επιφανειακά έργα έχουν τη μορφή είτε εκτεταμένων ερειπιώνων (που περιλαμβάνουν τα αρχαία κατάλοιπα μεταλλευτικών εργαστηριών και βοηθητικών εγκαταστάσεων, αρχαία λατομεία, τάφους, οικιστικά σύνολα, πύργους) είτε μισο-γκρεμισμένων κτισμάτων και λιθοσωρών από την πιο πρόσφατη περίοδο εκμετάλλευσης. Η συνύπαρξη ερειπίων από την αρχαιότητα και από τον 19^ο -20^ο αι. διαμορφώνουν το παλίμψηστο τοπίο της Λαυρεωτικής. Είναι ενδιαφέρον ότι στον ΕΔΣ εκεί που κάποτε κυριαρχούσε ο άνθρωπος, τώρα κυριαρχεί η φύση. Ο δρυμός είναι πευκόφυτος, ενώ σε διάφορα σημεία επικρατεί η φρυγανική βλάστηση – πολλά από τα είδη της χλωρίδας προστατεύονται από διεθνείς συνθήκες.   

Τα ίχνη του 19^ου αι. εντοπίζονται σε πολλά σημεία στην Λαυρεωτική (π.χ. στον ΕΔΣ, στην Καμάριζα, στο κέντρο της πόλης) και είναι συνήθως αποσπασματικά μνημεία, πολλές φορές ερειπωμένα. Αντίθετα, οι εγκαταστάσεις της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου έχουν διατηρηθεί στο σύνολο τους και αποτελούν ένα εξαιρετικό κλειστό σύνολο βιομηχανικών κτιρίων ανακηρυγμένο ως νεότερο μνημείο βιομηχανικής αρχαιολογίας. Από τη δεκαετία του 1990, ο χώρος έχει μετατραπεί σε ‘Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου’, με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο να έχει αναλάβει την ευθύνη για την διεύθυνση, απορρύπανση, αποκατάσταση και αξιοποίηση των χώρων και των κτισμάτων.

Με την αρχαία και τη σύγχρονη μεταλλουργία στη Λαυρεωτική ασχολούνται δύο προγράμματα του ΚΠΕ: το ‘Αργύρου Πηγή’ και το ‘Στο Δρόμο του Μεταλλωρύχου’. Το πρώτο λαμβάνει χώρα στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου (στην είσοδο μιας μεταλλευτικής στοάς και στον αρχαιολογικό χώρο της Σούριζας ή του Θορικού). Το δεύτερο υλοποιείται στο ΤΠΠΛ. Στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου λαμβάνουν χώρα και τα προγράμματα του ΚΠΕ που αναφέρονται στις προστατευόμενες περιοχές και τους κινδύνους που τις απειλούν: ‘ Το δάσος έχει τη δική του ιστορία’, ‘Προσανατολίζομαι στο ΧΑΟΣ’ και ‘Ένα δάσος γεννιέται’.      

Η πόλη του Λαυρίου αποτελεί μια ιστορικά βιομηχανική πόλη ή company town, η οποία ιδρύθηκε το 1865 γύρω και κοντά στις εγκαταστάσεις των εργοστασίων με σκοπό να στεγάσει το εργατικό προσωπικό που συνέρευσε για να εργαστεί στα μεταλλεία από διάφορα σημεία της Ελλάδας (π.χ. Μήλο, Σαντορίνη, Λακωνία, Εύβοια, Κρήτη κ.α.) αλλά και της νότιας Ευρώπης. Η πόλη πρωτοπόρησε σε αρκετούς τομείς: είχε τηλέφωνο από το 1882, ηλεκτροφωτίστηκε από το 1887, ο πρώτος σιδηρόδρομος συνέδεσε το Λαύριο με την Αθήνα το 1884, ενώ στο Λαύριο γεννήθηκε και ο ελληνικός συνδικαλισμός. Στη σημερινή πόλη εντοπίζονται εύκολα κάποια από αυτά τα στοιχεία του παρελθόντος: υπάρχουν ενδιαφέροντα δείγματα νεοκλασικής και βιομηχανικής αρχιτεκτονικής αλλά και εργατικών κατοικιών, υπάρχουν διάσπαρτα γλυπτά που μνημονεύουν την ιστορία της πόλης (π.χ. γλυπτό για την Μάνα της Μακρονήσου, ανδριάντας Ι.Β. Σερπιέρι, γλυπτό Μεταλλωρύχων), ενώ οι λιμενικές εγκαταστάσεις στο παράκτιο μέτωπο της πόλης παντρεύουν το παλιό (π.χ. γαλλική σκάλα, κτίριο Οργανισμού Λιμένος Λαυρίου) και το καινούργιο (π.χ. το νέο λιμάνι). Λίγο έξω από την πόλη, τόσο προς τη μεριά του Θορικού όσο και προς τη μεριά του Σουνίου υπάρχουν μικρά φυσικά λιμάνια και εκτενής ακρογραμμή που εν πολλοίς έχουν δεχτεί τις ανθρώπινες παρεμβάσεις, είτε υπό τη μορφή απορριμμάτων της μεταλλευτικής/μεταλλουργικής βιομηχανίας είτε υπό τη μορφή έντονης οικοδομικής δραστηριότητας. 

Η πόλη του Λαυρίου αποτελεί πεδίο για τα προγράμματα: ‘Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία’ και ‘το λιμάνι αλλάζει το Λαύριο’. Ένα λιμανάκι κοντά στο Λαύριο, το επονομαζόμενο λιμάνι του πασά αποτελεί πεδίο για το πρόγραμμα ‘Γιαλό-γιαλό’ που ασχολείται με τη βιοποικιλότητα στο παράκτιο οικοσύστημα’.

Όπως προαναφέρθηκε, το ΚΠΕ στεγάζεται σε ιστορικά κτίρια στους χώρους του ΤΠΠΛ. Το πρόγραμμα ‘Τίποτα δεν πάει χαμένο’ λαμβάνει χώρα στην αυλή του ΚΠΕ, όπως και το πρόγραμμα ‘Αυτός ο κήπος ο μικρός ο μέγας’. Το πρώτο έχει ως θέμα την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων, ενώ τον δεύτερο αναδεικνύει τα οφέλη του σχολικού κήπου. 

      Τα προγράμματα του ΚΠΕ, αλλά και τα σεμινάρια και οι ημερίδες που κατά καιρούς διοργανώνονται, έχουν ως στόχο να θίξουν ειδικά αλλά και ευρύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα. Η βιωματικότητα των προγραμμάτων του ΚΠΕ επιβάλει σχεδιασμό δραστηριοτήτων λαμβάνοντας υπόψη την ενεργό συμμετοχή των μαθητών που δεν ‘μαθαίνουν παθητικά’, αλλά μέσω της πράξης ανακαλύπτουν. Συνεπώς, τα προγράμματα είναι σχεδιασμένα για να υλοποιούνται ‘έξω’, στην ύπαιθρο, στο πεδίο με επιτόπια μελέτη.